ABA (Applied Behavior Analysis) nedir?
Çocuklukta tanı konulan DEHB, %80 oranında ergenlik dönemi sonunda semptomları azalır. Dikkat Eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan çocuklarda, beynin prefrontal korteks olgunlaşması daha yavaş olabilir. Bu, dikkat, davranış ve duyguyu düzenlemede çok önemli bir rol oynayan beyin kimyasalları dopamin ve norepinefrin seviyelerinin azalmasına neden olur. Peki, çocuğunuz gerçekten hiperaktif mi, yoksa akranlarına göre daha hareketli ya da disiplin sorunu var mı?
DEĞERLENDİRME İÇİN RANDEVUNUZU ALDINIZ MI?
Üstelik, dikkat eksikliği testleri evde anne-babalar için çok basit bir değerlendirme sağlanmaktadır. Son dönemlerde, ebeveynlerden sıkça duyuyoruz. En önemlisi, merak edilen konuların başında Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu geliyor. Bazı durumlarda kulaktan dolma, ya da eksik bilgi sebebiyle anne-babalar yanlış davranıyor. Sonuç olarak, çocukların dikkat yönetimi ve hareketlilik durumunu, dikkatsiz veya hiperaktif şeklinde yanlış değerlendirirler.
Lovaas Tekniği, Discrete Trial Training (DTT), Ayrık Deneme Öğretimi (ADÖ) yada Erken Yoğun Davranışsal Eğitim olarak da bilinmektedir. Ayrık Deneme Öğretimleri, ABA ilkelerine dayalı bir tekniktir.
Lovaas Programı gelişimsel geriliği olan ve/veya otizmli çocuklar için terapi olarak Ivar Lovaas tarafından California Üniversitesinde geliştirilmiştir. Lovaas, ayrık denemeleri göz kontağı kurmak gibi çok basit becerilerden sosyal beceri, lisan gibi çok karmaşık becerileri kapsayan geniş bir yelpazeyi kapsayan becerileri gelişimsel geriliği olan çocuklara öğretmek için kullanmıştır.
Lovaas, 40 otizmli çocuk üzerinde yaptığı araştırmanın sonucunda haftada 30-40 saat DTT alan çocukların %80’inin normal yaşıtlarıyla akademik eğitim alabilecek düzeye geldiğini gözlemlemiştir. İdeal program çocuğun 2-3 yaşında başladığı ve ailelerinde terapistlerin kullandığı aynı teknikleri sürekli olarak kullanmasıyla başlar.
İlk aşamada;
*Özbakım becerileri ve alıcı dil
*Sözel ve motor imitasyon
*Yaşa uygun oynama becerilerine odaklanılır.
İkinci aşamada;
*İfade edici dil
*İnteraktif oyun becerilerine odaklanılır
Üçüncü aşamada;
*Akademik beceriler
*Sosyal beceriler
*Sebep-sonuç ilişkileri
*Gözlemle öğrenim becerileri üzerine çalışılır.
Çocuğum 2-3 yaşında değil ise ABA (Applied Behavior Analysis) programı uygulayamaz mıyım?
Tabii ki uygulayabilirsiniz. Bu programda herhangi bir yaş limiti yok. Sadece ne kadar erken başlanırsa göreceğiniz gelişim o kadar daha fazla olacaktır.
Çocuğumun davranış problemleri var. Ona da ABA (Applied Behavior Analysis) yardımcı olur mu?
Tabii ki olur. Davranış problemleri gösteren çocuklara ABA’nın Fonksiyonel Davranış Analizi (FBA-Functional Behavior Analysis) yöntemi kullanılarak davranış sebepleri bulunur. İstenmeyen davranışı olumlu bir davranışla değiştirmek üzere stratejiler gelistirip yine ABA disiplininin tekniklerini kullanarak terapilere başlayabiliriz.
Çocuğumun sadece sosyal becerileri zayıf. Akademik olarak çok iyi. Ona nasıl bir ABA (Applied Behavior Analysis) tekniği faydalı olur?
Böyle çocuklarımız için ABA disiplininin Doğal Ortamda Öğretim ( NET) tekniğini kullanıyoruz.
ABA (Applied Behavior Analysis) otizmi iyileştiriyor mu?
ABA’yı bir tedavi yöntemi olarak değil, bir uygulama yöntemi olarak düşünmelisiniz. ABA tekniklerini kullanarak, çocuğunuza gerekli becerileri daha etkin bir yöntemle öğreterek, davranış problemlerini düzelterek, çocuğunuzun yaşam kalitesini yükseltmeyi amaçlıyoruz. ABA diğer terapi ve alternatif tedavi yöntemleriyle birlikte kullanılabilir. Çünkü ABA alternatif bir yaklaşım değil, diğer terapilerin de içinde bulunduğu bir ekibin parçasıdır.
ABA (Applied Behavior Analysis) sadece otizmli çocuklarda mı kullanılıyor?
Hayır. ABA, otizm dışında ;
Down Sendromu
Zihinsel Engelli
Asperger Sendromu
Davranış Bozukluğu
Rett Sendromu
Gelişim geriliği
olan çocuklarda da kullanılan bir tekniktir.
ABA (Applied Behavior Analysis), çocukları robotlaştırıyor mu?
görünüşte, çocukları robotlaştırıyor gibi yanlış bir önyargıya sebep oluyor. ABA uygularken, sistematik başlayan seanslarımız, çocuk beceriyi kazandıktan sonra diğer kişilere ve çevrelere genellenip doğallaştırılıyor. Günlük hayattan örnek vermek gerekirse yabancı dil öğrenmek güzel bir örnek olacaktır. Eğer kendi deneyimlerinizi hatırlayacak olursanız:
*yeni kelimeleri ve cümle kalıplarını günlerce birebir ezberlediniz
*hatırlayamadığınızda öğretmeninizden gelen ipuçlari size yardımcı oldu
*doğru cevabı verdiğinizde gelen “aferin’le ya da aldığınız yüksek notlarla motive oldunuz.
*İlk kez bir ingilizle karşılaştığınızda biraz tutuk, bildiğiniz kalıp cümlelerle konuşmaya basladınız
*Zaman içinde kalıp bilgileriniz size daha doğal, kendi cümlelerinizi kurmanıza alt yapı sagladı.
Eminiz ki hiçbiriniz yeterli deneyim kazandıktan sonra hala kalıp cümleler ile konuşmuyorsunuz.
Çünkü sistematik olarak öğrendiğiniz bilgileri, zaman içinde diğer kişi ve çevrelerde genelleyerek doğallaştırdınız, zenginleştirdiniz. Bizim de ABA uygularken uyguladığımız yöntem bu.
Kaç saat ABA (Applied Behavior Analysis) yeterli olur?
ABA yaklaşımının en önemli özelliklerinden biri yoğunluğudur. Çünkü yapılan bilimsel araştırmalar gerek yeni bir becerinin kazandırılması, gerekse istenmeyen bir davranışın değiştirilmesi durumlarında sürekliliğin çok kritik olduğunu ortaya koymaktadır.
Kaç saat gerekli olduğuna karar verilirken çocuğun ihtiyacı ve tabii ki ailenin bütçesi de gözönünde bulundurulacak etkenlerdir.
ABA (Applied Behavior Analysis) sadece masa başında yapılan bir terapi mi?
Hayır. ABA’nın DTT ( Ayrık Deneme Eğitimi) yada Lovaas olarak bilinen yöntemi çoğunluğu masa başında geçer. Şu an alanda en çok popüler olan yöntem Lovaas yöntemi olduğu için ailelerin aklında ABA sadece masa başında yapılır gibi yanlış bir fikir oluşuyor. Oysa ABA
• DTT (Lovaas Yöntemi) Discrete Trial Training
• NET ( Doğal Ortamda Eğitim) Natural Environment Teaching
• VB ( Sözel Davranış Eğitimi) Verbal Behavior
• FBA ( Fonksiyonel Davranış Analizi) Functional Behavioral Analysis
gibi çok değişik yöntemlerin kullanıldığı bir yaklaşımdır. Bu yöntemlerin birçoğu çocuğun günlük yaşamını gerçekleştirdiği mekanlarda (ev, çocuk bahçesi, alışveriş merkezi, v.s.) uygulanabileceği gibi okullarda, kliniklerde, ve eğitim merkezlerinde de uygulanabilmektedir.
Çocuğumuzun hangi seviyede olduğunu tespit etmek için ve bir sonraki hedefleri belirlemek için ABA’ye özel bir değerlendirme yapılıyor mu?
Lovaas programının oluşturulmasında şu an Amerika’da kullanılan ABLLS( Assessment of Basic Language and Learning Skills) değerlendirmesini kullanıyoruz. Bu değerlendirme tüm ana dil ve öğrenme becerilerini 25 alt beceri alanına, her beceri alanına da daha alt becerilere ayırmıştır. Çocuğun tam olarak nerede olduğunu görmek ve bir sonraki hedefi belirlemek için objektif bir değerlendirmedir. Çocuklarımızın ilk ABLLS değerlendirmesi, Amerika’dan süpervizyonluğumuzu yapan ABA uzmanı Nicky Nükte Altıkulaç tarafından yapılmaktadır.
Davranis problemleri için, çocuğun davranışı merkezimizdeki gözlem odamızda terapistlerimiz tarafından sistematik olarak gözleniyor. Veriler grafiklere dökülüp davranışın sebepleri konusunda hipotezlere varılıyor. Ve hipotezlere göre stratejiler hazırlanıp uygulanmaya başlanıyor. Terapi süresince alınan veriler tekrar grafiklere dökülüp stratejilerin işe yarayıp yaramadığı görsel olarak inceleniyor.
Çocuğumuzun gelişimini takip edebiliyor muyuz?
ABA yaklaşımının en önemli özelliklerinden biri, tamamen verilere dayali bir yaklaşım olmasıdır. Yapılan her program, her müdahale yada her değişiklik elimizdeki verilere dayalı olarak yapılmaktadır. Dolayısıyla, çocuğunuzla yapılan her seans süresince terapistlerimiz verilerini günlük formlarına yazmakta ve gün sonunda bunları grafiklere dökmektedirler. Bu veriler düzenli aralıklarla ailelerimize sunulmaktadır. Bunun dışında, aileler arzu ettikleri her zaman bu bilgilere ulaşabilirler.
ABA (Applied Behavior Analysis) terapistinde arayacağımız özellikler neler olmalıdır?
Alanda ( Psikoloji, Sosyoloji, Özel Eğitim, Okul Öncesi Öğretmenliği, Çocuk Gelişimi, Pedagoji, v.s.) diploması olan ve ABA eğitimi almış olmasının dışında çocuklarla pozitif iletişim sağlayabilmesi, dakik ve düzenli olması aranacak ekstra özelliklerdendir.
ABA (Apllied Behavior Analysis) ‘ya başlamak istiyoruz. Ne yapmamız lazım?
Özel Sense Gelişim ve Danışmanlık Merkezini arayarak, merkezimizi görmek ve bizlerle tanışmak için ilk randevunuzu almanız yeterli.
