ABADEMY ERKEN MÜDAHALE PROTOKOLÜ

Abademy Erken Müdahale Protokolü (ABADEMY-EMP), içinde başta Uygulamalı
Davranış Analizi İlkeleri ile Doğal Öğretim Yöntemleri olmak üzere birçok bilimsel dayanaklı
uygulamayı içeren bir erken müdahale protokol sistemidir. Bu yönüyle ABADEMY-EMP, diğer
programların aksine takip edilen bütün erken müdahale programları ve müfredatlar ile entegre
çalışabilecek bir protokol sistemidir. Bu bağlamda ABADEMY-EMP, diğer programların aksine
dinamik ve esnek bir yapıda uygulanabilmekte ve uyarlanabilmektedir. Bu nedenle ABADEMYEMP’de otizmli ve gelişimsel yetersizlikten etkilenmiş diğer çocuklarla gerçekleştirilen
uygulamalar, sistem içerisinde bağlamsal durumlar üzerinde kolaylıkla gerçekleştirilmektedir. Bu
yönüyle didaktik şekilde uygulanan programlara göre ABADEMY-EMP’de öğretimi hedeflenen
beceriler daha kalıcı ve genellenebilirdir. ABADEMY-EMP uygulamalı davranış analizi temelli
yürütülen programlar ile güçlü bir bağ oluştururken protokolün bir sistem dahilinde yürütülmesi
ABADEMY-EMP’nin daha işlevsel ve inovatif bir sistem olmasını sağlamıştır. Bir erken
müdahale protokol sistemi olan ABADEMY-EMP, gelişimsel yetersizlikten etkilenmiş çocukların
gelişimlerini desteklemek ve müdahale boyunca etkili sonuçlar elde etmek amacıyla
değerlendirme, etkili işgücünü oluşturma, danışmanlık, program seçimi, müdahale, koçluk ve
izleme olmak üzere yedi modülden oluşmaktadır.

MÜDAHALE ÖNCESİ VE SONRASI
GELİŞİMSEL DEĞERLENDİRME SONUÇLARI

Yapabildikleri: A.T. ile yapılan ilk gelişimsel değerlendirmede çok hareketli olduğu,
oyuncaklarla bilinçli oynamadığı, oyuncakları yere atma ve anneye götürme gibi davranışları
olduğu, göz kontağı kurmadığı, adına tepki vermediği gözlemlenmiştir.

Yapamadıkları: Tak-çıkar gibi basit yönergeleri almaya; bağımsız bir şekilde kalem ve makas
tutmaya; bir şekli sınırlı boyama yapmaya, nesneleri benzer özelliklerine göre eşlemeye,
hareketleri, nesneleri ve jest mimikleri taklit etmeye; oyun hamuru yoğurma, boncuk dizme, çivi
takma gibi ince motor becerileri yapmaya; istenilene tepki göstermeye; oyunlarda iş birliği içinde
oynamaya; başkalarıyla iletişim ve etkileşime geçmeye gereksinimi bulunmaktadır. Ayrıca,
yenilmemesi gereken nesneleri sürekli ağzına götürdüğü, sınıf ortamına girmekte zorlandığı,
kendini atma, eşyaları fırlatma, kafasını vurma, ilgi duyduğu nesneleri elinden bırakmama ve öke
patlama gibi yoğun davranışsal problemler gösterdiği gözlemlenmiştir. Ek olarak ebeveyn,
uyurken kendisinden ayrılmadığını ifade etmiştir.

ABA Programı

Kurumumuzda yapılan gelişimsel değerlendirmeler sonrasında, A.T.’nin yoğun düzeyde
Abademy Erken Müdahale Protokolü içerisinde yoğun düzeyde ABA programından yararlanması
gerektiği düşünülmüştür. Bu bağlamda Eylül 2020 ve Ağustos 2021 tarihleri arasında uygulanan
ABA programında 22 farklı alanda 173 tane eğitim program çalışılmıştır. Bu programda işbirliği,
görsel performans, alıcı dil, motor taklit, ses taklidi, istek bildirme, adlandırma, pragmatik dil,
sözdizim, oyun programları, sosyal etkileşim, grup talimatları, sınıf rutinini takip etme, yazma
becerileri, giyinme becerileri, yemek yeme becerileri, kişisel bakım becerileri, tuvalete gitme
becerileri, ince motor ve kaba motor programları, grup etkinlikleri, vb. becerilere odaklanılmıştır.
Ayrıca bu süre boyunca haftada bir online seans olmak üzere uygulamalı aile eğitimleri
gerçekleştirilmiştir. Uygulanan ABA Program sonrasında A.T.’nin gelişim gösterdiği alanlar
aşağıda sıralanmıştır:

• Göz kontağı kurma süresinin arttığı
• Adına uygun şekilde tepkide bulunmaya başladığı,
• Temel eşleme, ayırma ve gruplama becerilerini edindiği,
• Yaşına uygun puzzle parçalarını tamamlayabildiği,
• 2-3 sözcüklü yönergeleri yerine getirdiği,
• Nesne resimleri arasından istenileni gösterdiği,
• Vücut bölümlerini kendisinin ve başkasının üzerinde gösterme,
• Sıfatları seçebildiği,
• Hareketleri, nesneleri ve sesleri taklit edebildiği,
• Nesneleri işlevlerine ve türlerine göre ayırabildiği,
• Meslekleri tanıdığını,
• İsteğini belirtebildiği,
• Yardım isteyebildiği,
• Çevresindeki kişilerin isimlerini söyleyebildiği,
• Çevresindeki eşyaları isimlendirebildiği,
• Vücudun bölümlerinin isimlerini söyleyebildiği,
• Oyuncaklarını paylaştığı ve oyuncaklarla bağımsız bir şekilde oynadığı,
• Rakamları tanıdığı,
• Sınırlı boyama yapabildiği,
• Nesneleri atabildiği, çivi çakabildiği ve küpleri üst üste dizebildiği,
• Kalemi tutabildiği,
• Karşılıklı sohbet edebildiği,
• Ortak dikkat becerisi ve dil becerilerinde belirgin düzeyde geliştiği gözlenmiştir

Bilişsel beceriler, taklit becerileri, ince motor becerileri, oyun oynama becerisi ve grup
etkinliklerine katılımı desteklenerek akranlarının seviyesine ulaşması sağlanmıştır. Ayrıca,
kendisini yere atma, isteklerini ağlayarak yaptırma, istemediği durumlar karşısında nesneleri
fırlatma, kafasını yere vurma davranışı yerine isteklerini sözel olarak ifade etme, istemediği
durumlar karşısında hayır diyebilme becerisini kazanmış ve ağlamaları azalmıştır. A.T.’nin
mükemmeliyetçi yapısı, kaybetmeyi kabullenememe ve buna bağlı kaçma ya da geri çekilme gibi
davranışlara neden olmaktadır. Davranışsal sağaltım programlarıyla uygun olmayan davranışların
azaltılmasına yönelik gerekli destekler sağlanmıştır. Ayrıca oyun gruplarıyla akran etkileşimleri
desteklenmektedir.

Sonuç olarak, kurumumuz tarafından sunulan erken müdahale hizmetleri A.T.’nin kronolojik
yaşı ile gelişimsel yaşı arasındaki farkın azalmasını sağlamıştır. Ancak A.T.’nin bundan sonraki
eğitim ortamlarında sosyal kabulünün sağlanması ve sosyal uyumun artması amacıyla sosyalduygusal gelişiminin desteklenmesi gerekmektedir. Bu bağlamda arkadaşlık becerileri, problem
çözme, kendini yönetme, sosyal-duygusal becerilerinin öğretilmesi hedeflenmelidir.

PEP-R ÖLÇEĞİ (OTİZMLİ ÇOCUKLAR İÇİN PSİKOEĞİTSEL PROFİL)

Değerlendirme Tarihi: Kasım 2020
Takvim Yaşı: 2 Yaş 4 Ay 22 Gün
Gelişimsel Ölçek Profili:
Taklit: 1 Yaş 7 Ay
Algı: 3 Yaş 2 Ay
İnce Motor: 2 Yaş 6 Ay
Kaba Motor: 2 Yaş 9 ay
El-Göz Koordinasyonu: 2 Yaş
Bilişsel: 9 Ay
Sözel: 8 Ay

Değerlendirme Tarihi: Ağustos 2021
Takvim Yaşı: 3 Yaş 2 Ay 1 Gün
Gelişimsel Ölçek Profili:
Taklit: 2 Yaş 6 Ay
Algı: 3 Yaş 2 Ay
İnce Motor: 3 Yaş 3 Ay
Kaba Motor: 5 Yaş 1 Ay
El-Göz Koordinasyonu: 3 Yaş
Bilişsel: 2 Yaş 7 Ay
Sözel: 2 Yaş 11 Ay

GOBDÖ-2-TV DEĞERLENDİRME SONUCU

Değerlendirme Tarihi: Eylül 2020
* Otistik Bozukluk İndeksi: 79
* Sonuç: Otizm görülme olasılığı var.
Değerlendirme Tarihi: Mayıs 2021
* Otistik Bozukluk İndeksi: 68
* Değerlendirme Sonucu: Otizm görülme olasılığı yoktur.

Daha önce yüksek düzeyde OSB riski taşıyan A.T.’ye Abademy Erken Müdahale Protokolü
çerçevesinde müdahale yapılmış, bu müdahale sonrasında A.T.’nin OSB görülme olasılığı
düşmüştür. Erken müdahalenin çocukların gelişimi üzerindeki etkileri dikkate alındığında, erken
müdahalenin çocukların yanlış tanı almalarını önlediğini söylemek gerekmektedir.

ABLLS DEĞERLENDİRME SONUÇLARI

Değerlendirme Tarihi: Eylül 2020 – Ağustos 202

PORTAGE GELİŞİM ÖLÇEĞİ GEREKSİNİM ALANLARI

Sosyal Gelişim

* İkimizde farklı etkinlikler yaparak başka çocuğun yanında oynayabilmeye,
* İstenildiğinde nesne veya oyuncağımı başka bir çocukla paylaşabilmeye,
* İstek üzerine bir başka odadan nesneyi getirip götürmeye veya bir kişiyi çağırabilmeye
* Sorulduğunda bir tercih yapabilmeye,
* Müzik eşliğinde dans edip, şarkı söyleyebilmeye,
* Yetişkin gözetiminde oyun alanımın sınırları dışına çıkabilmeye,
* Kitabı okuması veya paylaşması için yetişkine vermeye,
* Yaşıtlarıyla oynayabilmeye,
* Hatırlatıldığında “lütfen” ve “teşekkür ederim” demeye,
* Yetişkinlerin elbiselerini giyerek oynamaya gereksinimi vardır.

Dil Gelişim

* Bu alandaki beceriler gelişme aşamasında olduğu için değerlendirmeye alınmamıştır. Bir
sonraki test aşamasında değerlendirmeye alınması planlanmaktadır.

Özbakım
* Boyuna uygun yerdeki askılığa paltonu asabilmeye,
* Kendi başına ev yemeklerini kaşıkla yiyebilmeye,
* Tuvalete gitme isteğini sözle veya hareketle ifade edebilmeye,
* Yetişkinden havlu alıp, ellerini ve yüzünü silmeye,
* Havlu verildiğinde ellerini yardımsız kurulayabilmeye
* Tuvalete gitmek istediğini söylemeye,
* Oturağa oturtulduğunda, haftada 3 kez çişini veya gaitasını oturağa yapmaya,
* Ayakkabılarını giyebilmeye,
* Gaitasını tuvalete yapmaya,
* Sivri mobilya köşeleri veya korumasız merdivenlerin meydana getireceği kazalardan
kendini koruyabilmeye,
* Banyo yaptırılırken kollarını ve bacaklarını yıkayabilmeye,
* Çoraplarını giyebilmeye,
* Palto, kazak ve gömleğini giyebilmeye,
* Giyeceklerin yönünü bulabilmeye gereksinimi bulunmaktadır.

Bilişsel Gelişim

* Benzer nesneleri eşleştirebilmeye,
* Adı söylenerek “…nerede” şeklinde sorulduğunda kendini gösterebilmeye,
* Nesneleri aynı nesnelerin resimleri ile eşleştirebilmeye,
* Söylenen resmi gösterebilmeye,
* Söylenen resmi bulmak için kitabın sayfalarını ikişer üçer çevirebilmeye,
* İstenildiğinde belirli bir kitabı bulabilmeye,
* Bilinen 4 resmi isimlendirebilmeye,
* Model olunduğunda dik bir çizgi çizebilmeye,
* Daire resmi gösterildiğinde daire çizebilmeye,
* Aynı doku yapısına sahip kumaşları eşleştirebilmeye,
* İstenildiğinde büyük ve küçük nesneleri gösterebilmeye,
* Model olunduğunda “+” işaretini çizebilmeye,
* Üç rengi eşleştirebilmeye,
* İstenildiğinde nesneleri bir başka nesnenin içine, üstüne ve altına koyabilmeye,
* Ses çıkaran nesneleri isimlendirebilmeye,
* Dört parçalı iç içe geçen oyuncak kutuları iç içe koyabilmeye,
* Hareket ve iş belirten resimleri isimlendirebilmeye,
* Geometrik şekilleri resimleri ile eşleştirebilmeye,
* Çubuğa, sırasına uygun 5 halkayı geçirebilmeye gereksinimi bulunmaktadır.

Fiziksel Gelişim

* Nesneleri bilinçli bir şekilde alıp bırakabilmeye,
* Sayfaları teker teker çevirebilmeye,
* Üç parçalı yap-bozu veya şekil tahtasını tamamlayabilmeye,
* Merdivenleri ayak değiştirerek çıkabilmeye,
* Geri geri yürüyebilmeye,
* Küçük nesnelerin ambalajlarını açabilmeye,
* Taklit yoluyla kâğıdı ikiye katlayabilmeye gereksinimi bulunmaktadır.

ERGOTERAPİ DEĞERLENDİRME SONUÇLARI

Genel İşlemleme…: Tipik performans
İşitsel Sitem….……: Tipik performans
Görsel Sistem ……..: Tipik performans
Vestibüler Sistem…: Muhtemel Fark- Hiposensitive
Dokunma Sistemi…: Muhtemel Fark- Hiposensitive
Oral Duysal Sistem: Tipik performans

A.T.’nin vücut farkındalığının düşük olduğu, dikkat süresinin kısa, aktivite sabrının
desteklenmesi gerektiği gözlemlenmiştir. İsmine tepki vermediği, sık sık düşmelerin olduğu,
denge ve koordinasyon konusunda desteğe ihtiyacı belirlenmiştir. Fiziksel aktivite seviyesinin
uyaran arayışında olduğu, oturularak yapılan etkinliklerde çabuk dikkatinin dağıldığı, self
regülasyonunun düşük olması ve ortak dikkatinin kırılgan olması, işbirliğine dayalı oyun
becerisinin olmadığı, yetişkin desteğine ihtiyacı olduğu gözlemlenmiştir. Duyusal
hassasiyetlerinin olması çevreye karşı duyusal-duygusal cevaplarını ve iletişim becerilerini
olumsuz etkilediği görülmüştür.

BOZULMUŞ OYUN KONTROL LİSTESİ VE EBEVEYN OYUNUNU
DEĞERLENDİRME

A Bozulmuş Oyun Kontrol Listesi ve Ebeveyn Oyunu Değerlendirme Formları ile hem
A.T.’nin hem de annenin oyun oynama becerileri değerlendirilmiştir. Buna göre:
A.T.’nin oyun sırasında;
* Oyunda kalma süresinin yaşından beklenilenin altında olduğu,
Anne’nin oyun oynama becerisinde ise;
* Çocuğun problemli davranışlarını yönetmede yetersiz olduğu,
* Çocuğun oyununu kısmen genişletme gibi stratejileri kullanmada yetersiz olduğu
gözlemlenmiştir.

AİLE TESTLERİ

Çocuklarda gözlemlenen olumsuz davranış ve yaşıtlarından geri kalma hali, ailelerin
duygu durumlarında negatif etkiler bırakmakla birlikte onları sosyal ortamlardan
uzaklaştırabilmekte ve çocuklarına yönelik tutum ve beklentilerini olumsuz etkileyebilmektedir.
Dahası bu durum ailenin yaşam kalitesini düşürebilmektedir. Bu nedenle ebeveynlerin yaşam
kalitesini arttırmak ve çocukların eğitim sürecine dahil olmalarını sağlamak için öncelikle ailelerin
duygu durumlarını görmek, anlamak ve onları psikolojik olarak güçlendirmek gerekmektedir. Bu
nokta da ailenin hangi alanda güçlük yaşadığını belirlemek ve gerekli yönlendirmeleri yapabilmek
için ebeveyn duygu durumlarını değerlendirmek gerekmektedir. Buna bağlamda:

Beck Anksiyete Ölçeği
* 22.10.2020 tarihinde yapılan anne de hafif düzeyde depresyon saptanmıştır.
* 07.06.2021 tarihinde yapılan Beck anksiyete ölçeğinde annede herhangi bir anksiyete
durumu saptanmamıştır.

Beck Umutsuzluk Ölçeği

* Annede düşük düzeyde umutsuzluk saptanmıştır.

Kısa Akıl Muayenesi (KAM)

* Buna göre annede belirgin anormallik veya psikopatolojik bir durum saptanmamıştır.

Aile Değerlendirme Ölçeği

Değerlendirme Tarihi: 04.11.2020

SONUÇ

Risk grubunda otizm şüphesi ile kurumumuza gelen A.T.’ye Abademy Erken Müdahale
Protokülü temelinde sunulan ABA terapi, oyun oynama programlarının öğretimi, ergoterapi ve
aile eğitimleri ile birlikte yaşıtlarına yaklaştığı, yapılan son değerlendirmelerde takvim yaşı ile
gelişim yaşının arasındaki farkın azaldığı görülmüştür. Eğitim hayatına kreşe başlayarak,
sosyal-duygusal gelişiminin desteklenmesinin uygun olduğu düşünülmüştür.

SENSE DEĞERLENDİRME VE İZLEME EKİBİ

Feyzanur BERBER
Çocuk Gelişimci/ABA Terapisti

Büşra GÜRGEN
Psikolojik Danışman/ABA Terapisti

Recep Emre ÇAYIRBAŞI
Pediatrik Ergoterapist

Cansu PARLAK
Psikolog /ABA Terapisti Koord.

Tayfun ÇINAR
Klinik Psiko. M.S./Aile Danışmanı

Süreyya ÇİLENK
Psikolog/ABA Terapisti Prog.Koord.

Müjgan HAŞİMOĞLU
ABA Terapisti/SENSE Direktörü

SÜPERVİZÖR KURULUŞ

Merve ŞEN
Çocuk Gelişimci/ABA Terapisti Prog. Koord.

Selim PARLAK
Psikoloji M.S/ABADEMY Direktörü