Müjgan HAŞİMOĞLU, 2025
Otizmli Çocuğa Sahip Ebeveynlere Öneriler
Giriş
Otizm spektrum bozukluğu (OSB), sosyal, iletişimsel ve davranışsal farklılıklarla kendini gösteren, yaşam boyu devam eden bir durumdur. Otizmli bir çocuğa sahip olmak, aileler için hem duygusal hem de pratik açıdan zorlu bir süreç olabilir. Ebeveynlerin bu süreçte hem çocuklarına hem de kendilerine destek olacak yaklaşımları benimsemesi, ailenin genel refahını artırabilir. Otizm hakkında bilgi sahibi olmak, yapılan müdahaleler hakkında doğru kaynaklardan bilgi toplamak süreç yönetimi hakkında yol gösterici olacaktır.
1. Çocuğu ve Otizmi Anlamaya Çalışmak
Otizm Hakkında Bilgi Edinme
Ebeveynlerin, otizm hakkında doğru ve güncel bilgilere ulaşması önemlidir. Otizm hakkında bilgi sahibi olmak, ebeveynlerin çocuklarına daha iyi destek olmasını sağlar.
Öneriler:
Güvenilir kaynaklardan otizm hakkında bilgi edinin.
Uzmanlardan rehberlik alın.
Seminerlere ve eğitimlere katılın.
2. Ebeveynlerin Kendi Psikolojik Sağlığına Özen Göstermesi
Duygusal Destek ve Stres Yönetimi
Otizmli bir çocuğa sahip olmak, ebeveynlerde stres, kaygı ve tükenmişlik yaratabilir. Bu nedenle, ebeveynlerin kendi duygusal sağlıklarını korumaları, çocuklarına daha etkili bir şekilde destek olmalarını sağlar.
Öneriler:
Kendinize zaman ayırın ve rahatlatıcı aktiviteler yapın.
Destek gruplarına katılarak benzer deneyimlere sahip ebeveynlerle iletişim kurun.
Gerekirse bir uzmandan psikolojik destek alın.
Eğitim alacağınız kurumdan ailelere yönelik destekler ve çalışmalar hakkında bilgi isteyin.
3. Çocuğun Eğitimine Katılmak
Eğitim Sürecine Aktif Katılım
Otizmli çocukların eğitim sürecinde ebeveynlerin aktif bir şekilde yer alması, çocuğun gelişimini olumlu yönde etkiler.
Öneriler:
Çocuğunuzun bireysel eğitim planını (BEP) öğrenin ve destekleyin.
Kanıta dayalı eğitim yöntemleri hakkında bilgi edinin.
Öğretmenler ve terapistlerle işbirliği yapın.
Eğitim uygulamalarına katılım sağlayın.
Evde yapabileceğiniz ev temelli uygulamalar hakkında uzmandan yardım alın.
4. Çocuğun Sosyal ve İletişim Becerilerini Desteklemek
Doğal Ortamda Sosyal Etkileşim
Otizmli çocukların sosyal ve iletişim becerilerini geliştirmek için doğal oyun ve etkileşim ortamları yaratılmalıdır.
Öneriler:
Çocuğunuzla düzenli olarak oyun oynayın.
Basit ve anlaşılır dil kullanarak iletişimi teşvik edin.
Çocuğunuzu sosyal etkinliklere dahil edin.
Etkinliklere hızlı katılımını beklemeden, zaman içerisinde bunları edinebileceğinizi unutmayın.
5. Günlük Yaşamda Rutini Koruma
Düzenli Bir Günlük Program Oluşturma
Otizmli çocuklar, rutinlere ve yapılandırılmış bir çevreye ihtiyaç duyarlar. Düzenli bir günlük program, çocuğun kaygısını azaltır ve davranış problemlerini en aza indirir. Bu rutini oluşturmak çocuğunuza ve size iyi gelecektir.
Öneriler:
Yemek, oyun ve uyku saatlerini belirli bir düzen içinde sürdürün.
Ani değişikliklerden önce çocuğunuza bilgi verin.
Görsel desteklerle (resim kartları gibi) rutini destekleyin.
6. Aile İçi İletişimi Güçlendirmek
Aile Üyelerini Sürece Dahil Etme
Otizmli bir çocuğun ihtiyaçları, aile içi ilişkileri etkileyebilir. Tüm aile üyelerinin sürece dahil edilmesi ve ebeveynlerin birlikte hareket etmesi önemlidir.
Öneriler:
Kardeşlerin duygusal ihtiyaçlarını göz ardı etmeyin.
Eşinizle düzenli iletişim kurarak sorumlulukları paylaşın.
Aile etkinliklerinde çocuğunuzu da dahil ederek bağları güçlendirin.
7. Teknolojiden Yararlanmak
Eğitim ve İletişim Teknolojileri
Tablet ve mobil uygulamalar, otizmli çocukların eğitiminde ve iletişim becerilerinin geliştirilmesinde etkili araçlar sunar.
Öneriler:
Çocuğunuzun ilgi alanına uygun uygulamaları seçin.
Teknolojiyi öğretim araçlarıyla birleştirin (örneğin, görsel zaman çizelgeleri).
Dijital iletişim araçlarından faydalanın. (örn. Tadis)
Sonuç
Otizmli bir çocuğa sahip olmak, ebeveynler için hem zorlu hem de ödüllendirici bir yolculuktur. Ebeveynlerin bu süreçte doğru bilgi ve destek kaynaklarına erişmeleri, hem çocuklarının hem de kendi yaşam kalitelerini artıracaktır. Bu makalede sunulan öneriler, hem çocuk hem de ebeveynlerin ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik bilimsel bir rehber sunmaktadır.
Kaynakça
Tohum Otizm Vakfı. (2019). Otizm hakkında bilgilendirme kitapçıkları. (tohumotizm.org.tr).
Hastings, R. P., & Brown, T. (2002). Behavior problems of children with autism, parental self-efficacy, and mental health. American Journal on Mental Retardation, 107(3), 222-232.
Schreibman, L. (2005). The Science and Fiction of Autism. Harvard University Press.
Greenspan, S. I., & Wieder, S. (1997). Developmental patterns and outcomes in infants and children with disorders in relating and communicating. Pediatrics, 102(Supplement 1), 117-123.
Mesibov, G. B., & Shea, V. (2010). The TEACCH Approach to Autism Spectrum Disorders. Springer.
Seligman, M., & Darling, R. B. (2007). Ordinary Families, Special Children: A Systems Approach to Childhood Disability. Guilford Press.
Wainer, A. L., & Ingersoll, B. R. (2013). The use of innovative computer technology for teaching social communication to individuals with autism spectrum disorders. Research in Autism Spectrum Disorders, 7(3), 1-9.
Hastings, R. P., & Brown, T. (2002). Behavior problems of children with autism, parental self-efficacy, and mental health. American Journal on Mental Retardation.
